czytajmy Grotowskiego (!?)

Do poduszki biorę sobie, co czas jakiś, Ku teatrowi ubogiemu w tłumaczeniu na rodzimy. Wydano ją po latach, we Wrocławiu. Instytut Grotowskiego 07. Oryginał, w angielskim, nosi tytuł Towards a Poor Theatre - 1968, Odin Theatres Forlag, Holstebro. 

Jest to "książka Grotowskiego" choć, osobiście, napisał jedynie jeden rozdział, ten, który dał jej tytuł. Ta jej część nie powstawała na potrzeby ani tej, ani jakiejkolwiek innej, książki. Była rodzajem odpowiedzi dla natrętnie nękających go pytaniem: Jakie są źródła pańskich prac eksperymentalnych w teatrze. Opublikowano go wówczas w formie artykułu - Odra 9/65. 

Dlaczego wracam do tej książki, jak dziecko wracając z uporem do ulubionej bajki. Staram się zrozumieć co też, i jak, już wówczas, pomiędzy 59.- 65., ewaluowało. Co, Teatr 13 Rzędów osiągnął już wówczas w Opolu nim "w styczniu 1965 roku przeniósł się do uniwersyteckiego, półmilionowego Wrocławia, stolicy kulturalnej polskich Ziem Zachodnich i przyjął tam status Instytutu Badań Metody Aktorskiej" (jak w przedmowie pisał P. Brook).  

Tamten artykuł, z miesięcznika Odra, przetłumaczono i publikowano prawie od razu: w Sztokholmie, Nowym Sadzie, Paryżu czy Nowym Orleanie. Zaciekawiał zatem, zachwycał, czy przeciwnie "zogniskowanie prac" Grotowskiego "wokół tego co uważamy za sedno teatru jako sztuki, tzn. wokół relacji widz-aktor, techniki duchowej i kompozycyjnej aktora - budził, i wciąż budzi, podejrzliwość.

Czy powstałe wówczas metodyki, nie jedynie jako zarysy przecież, choćby ta impostacji głosu, uznano już na tyle by, po półwieczu praktykowania ze znakomitym skutkiem, przedrzeć mogły się, skutecznie, do świadomości tych, którzy kształcą młodych czy praktykując na scenach starają się profesjonalnie używać ciała i głosu. Niestety, po stokroć -nie. Jeśli nie to dlaczego nie, jakie mechanizmy naszej świadomości uniemożliwiają akceptację faktów; faktów, które przekładają się w realny pożytek.

> Grotowski: Proces, o którym mowa, chociaż wiąże się z koncentracją, ufnością, otwarciem i niemal zatraceniem w fachu, nie jest woluntarny. Wiąże się ze stanem bierności (bierna gotowość do realizowania aktywnej partytury), z postawą psychiczną, w której nie "chce się to zrobić" ale raczej jak gdyby "rezygnuje się z nieuczynienia" (...). Wbrew panującemu poglądowi sądzimy, że proces duchowy, któremu nie towarzyszy formuła artykulacji, dyscyplina, strukturalizacja roli, rozbija się o bezkształtość.
Zdania te odnoszą się do oglądu i percepcji kondycji - teatru lat powojennych.
 

Spróbuję rozszerzyć perspektywę na świat obecny, świat-jako nieustający teatr będący "postacią kleptomanii, żeruje bowiem na postępie i elementach twórczych w zakresie obcych sobie dyscyplin, buduje widowiska-hybrydy, zlepki form pozbawione jednolitego rdzenia, zatem nieintegralne..." Bo...ja tu sobie piszę podczas gdy wokół toczy się partyjno-polityczna, pseudonaukowa dyskusja o in vitro. Piszę, kiedy wszelcy mędrcy wyrzucają z siebie zdania - o jedynie właściwym sposobie na powoływanie na świat człowieka. Jak gdyby cokolwiek na ten temat wiedzieli. Czy wszystkim im nie wyszłoby na zdrowie gdyby swój domniemany potencjał intelektualny owi dyskutanci poświęcili człowiekowi, który już jest. Choćby po to by mógł swobodniej korzystać ze zdobyczy wiedzy, w każdej dziedzinie.

Zainteresowanym tematyką związaną z 'myślą Grota' polecam najnowsze oferty IG: OTWARTY UNIWERSYTET POSZUKIWAŃ Wielka? Reforma? Teatru?  http://www.grotcenter.art.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1335 
PERFORMER 4.  http://www.grotowski.net/performer/performer-4 

Nie tylko ja, od czasu do czasu, czytuję Grotowskiego.
Może to nie najgorszą rokować przyszłością?